DERSİM İSYANINDA ALEVİLİK İSTİSMARI - Fahrettin ALİŞAR

DERSİM İSYANINDA ALEVİLİK İSTİSMARI

Fahrettin ALİŞAR

Dersim isyanı, Milli Mücadele sonrası kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin devlet otoritesine karşı yapılan bir başkaldırıdır. Tunceli ve havalisine yerleşik bulunan dört-beş derebeyi aşiretbaşının, cahil tebanın sırtından elde ettiği zenginliği koruma çabasıdır. İngiltere’nin verdiği destek ile kendine verilen güvenin ve şımarıklığın dışa vurmasıdır.

Kürt aşiret reisi Seyit Rıza’nın öncülük ettiği bir aşiret isyanıdır. Seyit Rıza; Tunceli’de devlet otoritesini kabul etmemiş, bağımsız bir devlet kurmak istediğini açıkça beyan ederek isyana kalkışmıştır. Etrafında topladığı silahlı kişi sayısı 30 binin üzerindedir. İngiltere’den ciddi manada destek aldığı, hatta konu ile ilgili İngiltere’ye yazdığı destek isteyen mektubunun, tarih arşivlerinde olduğu, kabul gören tarihçilerin görüşüdür.
İngiliz destekli Seyit Rıza, silâhlı 30 bin isyancısı ile birlikte önce Türkiye Cumhuriyeti’ne meydan okumuş, ardından Türk Jandarma Birliklerine saldırmış, askeri kışlaları basmış, askerleri kışlalarında tepeden tırnağa katletmiş, yöredeki bütün köprüleri, kamu dairelerini yakıp yıkmıştır.

Bölge Asayiş Komutanı Abdullah Paşa, 30 bin silahlı aşiret reisi Seyit Rıza’nın avanesi ile baş edemeyince, Ankara olaya müdahale etmiş, bölgeye ancak 25 bin asker sevk ederek isyanı bastırabilmiştir. İsyan bastırıldıktan sonra, isyancı aileler sürgüne gönderilmiş, ileri gelenleri de idam edilmiştir.

İsyanın büyüklüğü ve sertliği, bazı hataların yapılmasına da sebebiyet vermiş olabilir. Ama devlet, bir isyan nasıl bastırılmak gerekiyorsa onu yapmış, güç kullanarak isyanı bastırmıştır. Bu isyan bastırılmamış olsaydı, bölgedeki emperyalist güçlerin, bu coğrafyada sergilemek istedik oyun sahnelenmiş olacaktı.
Seyit Rıza’nın idam edilmeden önce söylediği belirtilen “Kerbelâ evlâdıyız!” sözü oldukça tartışmalıdır. Çünkü Seyit Rıza bir Kürt aşiretine mensup aileden gelir. Alevi olduğu tartışmalıdır. İsminin “Seyit” olması, Hz. Ali soyundan geldiğini göstermez. Çünkü Hz. Ali soyundan gelmesi için O’nun Arap kökenli bir aileden gelmesi gerekir.

Dersim hadisesinde devlet, Alevilikle değil, isyancılarla mücadele etmiştir. Hal bu iken, bugün birilerinin hadiseyi “Alevilik” noktasına taşıması manidardır. Aleviliği istismar etme ve kullanma arzusudur.

Bizim tarihimizdeki olayları tahrif etme oldukça sık yaşanmıştır ama bu olayı bu kadar tahrif etme hiç yaşanmamıştır. Dersim isyanının Alevilikle uzaktan yakından alakası yoktur. Olay, bir Kürt aşiret reisinin, devlete başkaldırı ve devletin zor kullanarak bastırma hadisesidir. Zor kullanılırken zaman zaman ölçü kaçırılmış olabilir? İsyan sonrası zorunlu göçe tabi tutulan ailelerin durumu, idam sehpasına gönderilen isyancıların sayısı tartışılabilir! Ama olayları bir “Alevi” karşıtlığı, Aleviliğe karşı devletin yaptığı bir suç konumuna çekme, olayları tahrif etme çabasından başka bir şey değildir.
Kürt aşiret reisi Seyit Rıza’nın “Kerbelâ evlâdıyız!” sözünün kaynağı araştırılmalıdır. Onun “Seyit” ismini taşıması, Hz. Ali’nin soyundan geldiğini de asla göstermez.

Zaten Aleviliği İslâm dışı gören, siyasallaşmış yapay Alevilerin, bu konuya mal bulmuş mağribi misali atlamaları da anlamlıdır.